Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych: technika lotnicza od A do Z

Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych (ITWL) jest placówką naukowo‑badawczą nadzorowaną przez MON. Misją ITWL jest naukowo-badawcze wsparcie techniki lotniczej w Siłach Zbrojnych RP. Realizacja tej działalności nie tylko pozwoliła zaoszczędzić Polsce wiele miliardów złotych, ale również utrzymać zdolności obrony kraju wymagane od polskiego lotnictwa wojskowego. Działalność ITWL dotyczy całego cyklu życia szeroko rozumianej techniki lotniczej, poczynając od pomysłu, poprzez etapy projektowe i badania, wsparcie eksploatacji, modernizację, aż po utylizację wyrobu.

Obejmuje nie tylko statki powietrzne, ale również ich uzbrojenie i systemy stanowiące niezbędne otoczenie, takie jak lotniska, wsparcie procesu szkolenia, czy informatyczne wsparcie eksploatacji. W skład ITWL wchodzi 10 zakładów naukowo‑badawczych. Instytut posiada szereg certyfikatów cywilnych i wojskowych, w tym PN-EN ISO 9001:2009, AQAP-2110: 2009, AQAP-2210:2006, Koncesja nr B-404/2003 MSWiA w zakresie: wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi klas: 1.1 – 1.4, według klasyfikacji ADR, wytwarzania i obrotu rodzajami broni i amunicji określonymi, wytwarzania i obrotu wyrobami oraz obrotu technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, Certyfikat Systemu Zarządzania Nr W-45/7/2014, natowski kod podmiotu gospodarki narodowej NCAGE – 0481H, czy świadectwa bezpieczeństwa przemysłowego pierwszego stopnia NATO SECRET i EU/UE SECRET. W ramach ITWL funkcjonuje Jednostka Certyfikująca Wyroby oraz certyfikowane laboratoria badawcze zajmujące się badaniami bezzałogowych statków powietrznych,  stanu technicznego wirnikowych maszyn przepływowych, statków powietrznych, urządzeń radarowych i techniki lotniczej, diagnostyki systemów tribologicznych, implementacji i integralności systemów link, materiałów pędnych i smarów, konstrukcji lotniczych – badania materiałowe, narażeń mechanicznych i klimatycznych, pomiarów ciśnienia, SAR i CSAR, Uzbrojenia i Sprzętu Wojskowego.

Zakład samolotów i śmigłowców zajmuje się projektowaniem i badaniami statków powietrznych, a zakład napędów, wszystkim co dotyczy silników. Za paliwa i smary, nie tylko lotnicze, odpowiada zakład MPS. Wyposażenie statków powietrznych to domena zakładu Awioniki, który jako jedyny w Polsce opracował i wdrożył makrosystemy pokładowe statków powietrznych poprzez elektroniczną i informatyczną integrację praktycznie wszystkich systemów pokładowych. Wojskowy statek powietrzny potrzebuje uzbrojenia – to domena zakładu Uzbrojenia Lotniczego, który jest jedynym w Polsce ośrodkiem prowadzącym badania takich systemów. Zakład Integracji Systemów łączy pokład z systemami dowodzenia, a zakład Systemów Szkoleniowych opracowuje nowoczesne systemy e‑lerningowe i symulatory. Zakład Lotniskowy zapewnia odpowiednie standardy lotnisk, również cywilnych, ale także kontroluje jakość autostrad i innych dróg w Polsce. Wreszcie dwa zakłady typowo eksploatacyjne: zakład Zdatności do lotu zajmujący się określaniem stanu i zasobami pracy (tzw. resursami) statków powietrznych, czy badaniami nieniszczącymi oraz zakład Informatycznego wsparcia eksploatacji opracowujący i obsługujący różnorodne sieci informatyczne do nadzoru eksploatacji, aktualnych stanów statków powietrznych i dostępności personelu do ich wykorzystania.

W ramach przedsięwzięć dla wojska i współpracy z przemysłem ITWL realizuje prace związane z nadzorem stanu i eksploatacją różnorodnych urządzeń. Przykładem może być zapewnienie eksploatacji wojskowych statków powietrznych pochodzących z minionego okresu. Po rozpadzie ZSRR wschodni producenci sprzętu lotniczego nie udzielali wsparcia w procesie eksploatacji. ITWL wraz z Wojskowymi Zakładami Lotniczymi, dziś należącymi do Polskiej Grupy Zbrojeniowej, opracował i wdrożył odpowiednie systemy nadzoru i eksploatacji zapewniając ciągłość eksploatacji posiadanej techniki lotniczej. Następnie wspólnie z partnerami opracował zmiany procesu eksploatacji i przedłużania resursów. Opracowano niezbędne technologie, narzędzia pomiarowe, systemy rejestracji i nadzoru oraz wsparcia informatycznego. Takie prace obejmujące elementy inżynierii odwrotnej, odtwarzania konstrukcji i samodzielnego opracowywania procesów eksploatacyjnych mogą być wykorzystane w dowolnych gałęziach przemysłu.

ITWL to jedyny w Polsce zespół, który może się pochwalić opracowaniem i wdrożeniem najnowszych rozwiązań wyposażenia i uzbrojenia pokładowego statków powietrznych. Pierwszy opracowano na zlecenie WSK „PZL‑Świdnik” (w efekcie dla MON) dla śmigłowca W‑3PL „Głuszec”. Jest to rozwiązanie integrujące szereg systemów pokładowych poprzez komputer misji i zestawy innych komputerów. Część z elementów opracowanych przez ITWL na potrzeby tego programu produkowana jest w Polsce przez firmy zarówno sektora prywatnego jak i państwowego. Ostatecznym dostawcą systemu na śmigłowcu jest WSK „PZL Świdnik” S.A.

Dla potrzeb SZ RP powstał zintegrowany system łączności. Stanowi on wyposażenia prawie wszystkich śmigłowców rodziny Mi-8/17 i Mi-24 w Polsce. Opracowany w ITWL system zabudowuje na pokładzie WZL-1. Przy pomocy komputera integruje on krajowe i zagraniczne radiostacje wykorzystywane w SZ RP. Jego moduły zarządzające i sterujące wykonuje ITWL w kooperacji z innymi polskimi firmami.

W ramach konsorcjum ITWL i PCO powstał, z własnych środków, inny zaawansowany system – nahełmowy system wyświetlania parametrów lotu SWPL‑1 „Cyklop”. Został on wdrożony na polskich Mi-17 i wpływa bezpośrednio na podwyższenie bezpieczeństwa lotów, pozwalając w dzień i nocy pilotować śmigłowce bez odrywania wzroku od otoczenia. Urządzenie to wytwarza PCO przy współpracy z ITWL.

Rozwinięciem „Cyklopa” jest nahełmowy system celowniczy „Orion”. Choć powstał on z myślą o W-3PL to może być zabudowany na innych statkach powietrznych. Jest to przykład współpracy kilku polskich podmiotów uzupełniających się w tworzeniu produktu. Za koncepcje, elektronikę i oprogramowanie odpowiadał ITWL, hełm opracował FAS z Bielska Białej, optykę i optoelektronikę PCO, natomiast sterowane nim stanowisko ruchome z ZM Tarnów zbudowane jest na W‑3PL z WSK „PZL‑Świdnik”.

W ramach współpracy przemysłowej ITWL z innymi firmami powstają nawet tak specyficzne wyroby jak Morki Ubiór Pilota MUP ratujące życie pilotom w zimnym morzu.
Inną dziedzina współpracy jest opracowanie specjalnych nawierzchni do tworzenia lub napraw pasów startowych. To także wspólne opracowanie ITWL i Stoczni Żuławy.