Przychody – planowane zmiany w Międzynarodowych Standardach Sprawozdawczości Finansowej (MSSF)

Nowy standard jest efektem prac Rady Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej i Amerykańskiej Rady ds. Standardów Rachunkowości w kierunku ujednolicania standardów amerykańskich (US GAAP) oraz MSSF i proponuje model oparty o umowę zawartą z klientem, w ramach której przychody ujmuje się w chwili przekazania klientowi kontroli nad towarami lub usługami, a nie – jak dotychczas w MSSF – z chwilą przekazania ryzyk i korzyści.

Zobowiązania do wykonania świadczeń

Zgodnie z proponowanym standardem, w ramach jednej umowy z klientem rozpoznanych może zostać wiele zobowiązań do wykonania świadczeń, ponieważ konieczna będzie identyfikacja odrębnych towarów i usług, czyli takich, które mogłyby być sprzedawane oddzielnie lub w połączeniu z innym produktem (też sprzedawanym oddzielnie). Dla przykładu – sprzedaż produktu i usługi gwarancyjnej stanowić będą dwa odrębne zobowiązania do wykonania świadczenia i na obydwa alokowana zostanie cena transakcyjna z jednej umowy z klientem.

Określenie ceny transakcyjnej

Przy ustalaniu ceny transakcyjnej konieczne stanie się uwzględnienie ryzyka kredytowego klienta, którego ocena wpłynie na wysokość rozpoznanego przychodu (choć nie na sam fakt jego rozpoznania). Jeśli zatem sprzedamy za 1000 zł i spodziewamy się, że 10 zł nie zostanie spłacone, to w przychodach ze sprzedaży ujmiemy jedynie kwotę 990 zł (1000 – 10), a nie – jak dotychczas – 1000 zł oraz odpis aktualizujący wartość należności -10 zł.

Nowy standard nakazuje również rozpoznawanie straty na realizacji każdego zobowiązania do wykonania świadczenia, nawet jeśli całość umowy z klientem jest rentowna. Takie ujęcie może w konsekwencji prowadzić do zmiany podejścia do analizy rentowności poszczególnych umów zawieranych z klientami.

Moment rozpoznania przychodu

Projekt standardu podaje wskazówki, których wystąpienie może wskazywać na przekazanie sprawowania kontroli (bezwzględne zobowiązanie do zapłaty, tytuł prawny, fizyczne posiadanie i dostosowanie projektu lub funkcji do potrzeb klienta), ale podkreśla, że konieczna jest ogólna ocena, a każda z tych wskazówek samodzielnie nie stanowi o przekazaniu kontroli.

Moment przekazania kontroli dla rozpoznania przychodu wydaje się mieć kluczowe znaczenie dla przychodów dotychczas rozpoznawanych według stopnia realizacji. Podejście to nie jest wykluczone, ale jego występowanie będzie rzadsze niż dotychczas. Jeśli klient jest istotnie włączony w proces projektowy i nieustannie kontroluje jego wykonanie, częściowe płatności nie są zwracane, a produkt jest niestandardowy i mocno dostosowany do danego klienta, wówczas dotychczasowa metoda rozliczania przychodów wydaje się możliwa do zastosowania pod nowym standardem.

Wymagane ujawnienia

MSR 18 zawiera tylko dwa paragrafy dotyczące wymaganych w sprawozdaniu finansowym ujawnień na temat przychodów, podczas gdy ujawnienia w nowym standardzie zajmują pięć stron. Dla podmiotu sporządzającego sprawozdanie wg MSSF niektóre z nowych wymogów mogą okazać się trudne do spełnienia, bo dotyczą np. uzgodnień sald otwarcia i zamknięcia pojedynczych aktywów i zobowiązań umownych czy też zobowiązań do wykonania świadczeń rodzących obciążenia.

Zastosowanie retrospektywne

Projekt standardu proponuje pełne zastosowanie retrospektywne, a więc przekształcenie także danych porównawczych zgodnie z jego wymogami, konieczne wydaje się zatem zrewidowanie dotychczasowego podejścia do rozpoznawania przychodów w spółkach, a także ocena możliwości kadrowych czy systemów informatycznych do zastosowania nowych, szerszych wymogów analizy umów z klientami.