Transport drogowy towarów załadowany ponad 2 mld zł długów [RAPORT]

Zadłużenie firm zajmujących się transportem drogowym towarów właśnie przekroczyło poziom 2 mld zł. W ciągu kolejnego roku odnotowano wzrost o prawie 11%, w przeciwieństwie do trendu sprzed trzech lat, gdy odsetek ten spadał. Co dziewiąty przewoźnik nie reguluje płatności w ustalonym terminie wobec swoich kontrahentów. Dodatkowo, z danych Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor wynika, że co czwarta firma transportowa borykała się w minionym roku z problemami płynności finansowej, głównie z powodu opóźnień w otrzymywaniu zapłaty za świadczone usługi.

Transport drogowy odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu całej gospodarki, wpływając zarówno na dostępność towarów, jak i ich ostateczny koszt. Przewozy stanowią nawet 80% całkowitej ceny produktów. Ostatnie lata nie były łaskawe dla przewoźników, których sytuację pogorszyły czynniki takie jak drastyczny wzrost cen paliwa, wysokie stopy procentowe, wzrost kosztów pracy, a także skomplikowania związane z wojną na Ukrainie – zamknięte rynki, migracja pracowników, konkurencja z tamtejszymi firmami i protesty na granicach.

Wszystkie te problemy gospodarcze i geopolityczne odbijają się na transporcie drogowym, co potwierdza Rejestr Dłużników BIG InfoMonitor oraz baza informacji kredytowych BIK. Przeterminowane zobowiązania w sektorze przewozu drogowego towarów wzrosły o 196 mln zł (10,7%) w ciągu jednego roku (od listopada 2022 do listopada 2023).

Zaległości wszystkich firm zwiększyły się o niecałe 8%. Sytuacja ta podobnie prezentowała się w 2022 r., co stanowiło znaczącą zmianę po okresie spadku zaległości w 2021 r., choć ogólna liczba przeterminowanych zobowiązań w gospodarce zwiększyła się wówczas o 11%.

Zaległe płatności w terminie rat kredytów i faktur firm o kodzie PKD 484 osiągnęły na koniec listopada ubiegłego roku kwotę niemal 2,02 mld zł. Zaległości te dotyczą ponad 25 tys. firm, działających, zawieszonych lub zamkniętych, z przeciętną kwotą przekraczającą 80 tys. zł na podmiot. Problemy w transporcie drogowym towarów stanowią znaczną większość zaległości w całym sektorze transportowo-magazynowym, gdzie ponad 34 tys. podmiotów ma nieterminowe zobowiązania na łączną kwotę 2,9 mld zł.

Odsetek niesolidnych płatników utrzymuje się tu na wysokim, blisko 11 proc. poziomie, co oznacza dla dostawców tej branży, że ryzyko trafienia na firmę w kłopotach jest całkiem wysokie. Niemal co 9. przedsiębiorstwo transportowe może nie zapłacić w terminie lub wcale. Dlatego warto sprawdzać przyszłych kontrahentów pod względem ich wiarygodności płatniczej i monitorować sytuację stałych partnerów – wskazuje Sławomir Grzelczak, prezes BIG InfoMonitor i firmom transportowym radzi to samo, bo właśnie opóźnione płatności od zleceniodawców okazały się dla nich jedną z głównych przyczyn problemów z płynnością finansową w minionym roku, wynika z cyklicznych badań MŚP, realizowanych dla BIG InfoMonitor

Najmniej kłopotów mają przewoźnicy z Podkarpacia

Analizując podział niesolidnych płatników ze względu na województwa, można zauważyć, że przewoźnicy z Podkarpacia radzą sobie najlepiej. Udział firm z zaległymi zobowiązaniami w tym regionie wynosi 7%, co jest znacznie poniżej ogólnokrajowej średniej, zbliżającej się do 11%.

W przeciwieństwie do tego, województwa takie jak wielkopolskie, śląskie, łódzkie i dolnośląskie znajdują się na drugim biegunie, gdzie 12% przewoźników boryka się z problemami płatniczymi.

Problemy zza wschodniej granicy

Wysoki odsetek firm borykających się z trudnościami w regulowaniu rat kredytów i faktur w bazach BIK i BIG InfoMonitor nie stanowi zaskoczenia, zwłaszcza że branża transportowa otwarcie przyznaje, że napotyka na znaczne trudności. Ostatnie badanie „Skaner MŚP” przeprowadzone dla BIG InfoMonitor potwierdza tę tendencję, wskazując, że najwięcej przedstawicieli tej branży zgłosiło problemy z płynnością finansową w minionym roku – ponad 1/4 mikro, małych i średnich firm transportowych.

Główne przyczyny tego zjawiska to przede wszystkim opóźnienia w płatnościach od kontrahentów, a nawet ich brak. Po drugie, wpływ na sytuację miała wysoka inflacja, prowadząca do wzrostu stóp procentowych i związanych z tym kosztów obsługi rat kredytowych oraz leasingowych. Po trzecie, przyczyną kłopotów było ogólne podwyższanie się kosztów prowadzenia działalności.

Dodatkowo, europejskie stawki transportowe, już wcześniej nierzadko ledwie pokrywające koszty, drastycznie spadły. To efekt nieuczciwej konkurencji ze strony ukraińskich firm, która nasiliła się po czerwcu 2022 r., kiedy Unia Europejska ułatwiła Ukrainie eksport płodów rolnych, zagrożonych przez Rosję.

W związku z tym, UE zrezygnowała z wymogu uzyskiwania zezwoleń na transport między Ukrainą a poszczególnymi państwami członkowskimi. Niektóre ukraińskie firmy jednakże zaczęły nadużywać tych zasad, świadcząc usługi kabotażowe wewnątrz państw członkowskich UE, nawet pomiędzy nimi. Zdolne do oferowania atrakcyjnych cen, nie muszą one spełniać unijnych wymogów dotyczących wynagrodzeń czy czasu pracy. Polskie przedsiębiorstwa transportowe protestowały, blokując przejścia graniczne z Ukrainą przez ponad dwa miesiące. Dopiero zmiana rządu skłoniła je do przerwania protestu, ustalając termin do 1 marca.

Mało optymistyczne perspektywy

Na zakończenie 2023 roku, zgodnie z badaniem „Skaner MŚP”, 17% firm transportowych zgłaszało, że ich kondycja finansowa jest uznawana za złą, a dodatkowe 5% określało ją jako bardzo złą. O dobrej kondycji finansowej mówiło 35% przedsiębiorstw, natomiast 42% badanych przedsiębiorców charakteryzowało swoją sytuację jako ani dobrą, ani złą. Zaledwie 1,5% ankietowanych deklarowało bardzo dobrą kondycję finansową, co stanowiło najmniejszy odsetek w porównaniu z pięcioma analizowanymi branżami.

Perspektywy na obecny rok również jawią się jako wyjątkowo trudne. Konflikt z przewoźnikami zza wschodniej granicy pozostaje nierozstrzygnięty, a pod wpływem unijnej dyrektywy 2022/362, opłaty drogowe dla ciężarówek wzrosły w grudniu 2023 roku w niektórych krajach, np. w Niemczech o 83%, a do marca tego roku wszyscy członkowie Unii Europejskiej będą zobowiązani do dostosowania tych opłat. Co roku również obniżane są maksymalne normy emisji CO2, co zmusza niektórych przedsiębiorców do kosztownej modernizacji floty.

W celu poprawy sytuacji finansowej, 25% respondentów z branży transportowej uznaje konieczność cięcia wydatków. Równocześnie, aby osiągnąć zysk, co piąty przewoźnik zamierza utrzymać obecne marże, a co dziesiąty planuje je podnieść. Jednak tylko kilkanaście procent zakłada, że osiągnie sukces poprzez poprawę efektywności (14%) lub zwiększenie sprzedaży (11%).

Na pewno konieczna jest też mniejsza tolerancja na niepłacących w terminie zleceniodawców, bo jak dowodzą dane z naszych baz i cyklicznych analiz, zdecydowanie nie jest to sposób na trudne czasy – radzi Sławomir Grzelczak.

Skaner MŚP, badanie omnibusowe, ilościowe CATI wśród 500 mikro, małych i średnich firm, wykonane przez Instytut Keralla Research w październiku 2023 r.