ZNTK Paterek jest znanym specjalistą w zakresie przeglądów, przebudowy i produkcji wagonów towarowych i konstrukcji stalowych. Pomimo trudnej sytuacji na rynku kompetencje pozwalają spółce z optymizmem patrzeć w przyszłość.

 
Działalność Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego Paterek koncentruje się w głównej mierze na naprawach i modernizacji towarowych wagonów kolejowych różnych typów. „Elementem wyróżniającym ofertę naszego przedsiębiorstwa jest otwarte, kompleksowe podejście do tematów nietypowych i małoseryjnych. Ponadto wyróżnia nas szeroki zakres usług ofertowanych w jednej lokalizacji. Jest to szczególnie cenione przez klientów z rynków zachodnich, którzy dzięki zakresowi posiadanych przez nas międzynarodowych uprawnień VPI mogą w jednej firmie zlecić wykonanie kompleksowych napraw w atrakcyjnej cenie – mówi Igor Eliáš, członek zarządu ds. zakupów ZNTK Paterek, i dodaje: – Jesteśmy elastyczni w podejściu do potrzeb klientów i przeprowadzamy różnorodne modernizacje i rekonstrukcje różnych typów wagonów towarowych według dokumentacji powierzonej przez klientów lub zgodnie z dokumentacją opracowaną przez naszych konstruktorów na potrzeby projektów realizowanych przez klientów”.

Ważnym składnikiem oferty firmy mającej swoją siedzibę w województwie kujawsko-pomorskim jest produkcja konstrukcji stalowych. Jest ona skierowana również przede wszystkim do branży kolejowej i obejmuje m.in. konstrukcje wsporcze sieci trakcyjnej. W tym zakresie firma swoją ofertę kieruje zarówno na rynek krajowy, jak i zagraniczny, ze szczególnym uwzględnieniem krajów Europy Zachodniej.

Wagon typu WAP / Fot. ZNTK Paterek

Na szerokie tory
Naprawa taboru kolejowego zazwyczaj odbywa się ściśle według zasad polskich oraz międzynarodowych stopni utrzymania, które szczegółowo określają zakres prowadzonej kontroli i naprawy. Natomiast istotne w naszej pracy jest to, że każdy wagon wymaga indywidualnego podejścia, gdyż zarówno poziom zużycia, jak i uszkodzenia mocno się różnią. Dla takich przypadków wymagane jest precyzyjne podejście i ewidencjonowanie wszelkich elementów napraw.

Na etapie projektowania umowy korzystamy z naszych doświadczeń i statystyki, żeby proponować optymalne rozwiązania co do zakresu wymian czy napraw – stwierdza Igor Eliáš. – Warto w tym kontekście wskazać na fakt, że zupełnie innym typem usługi jest przeróbka wagonów, która w ostatnim czasie staje się coraz bardziej popularna. Chodzi o skracanie, przedłużanie, a nawet dostosowanie już istniejących wagonów oraz mnóstwo innych przeróbek. W związku z tym to wymogi klientów są dla nas najważniejszym elementem projektowania umów.

Nie może więc dziwić to, że przedsiębiorstwo realizuje bardzo różnorodne projekty – zarówno pod względem wielkości modernizowanego taboru kolejowego, jak i stopnia skomplikowania. Najmniejszymi projektami są naprawy pojedynczego elementu wagonu. Również niewielkie pod względem skali są przeglądy wagonu bez dalszych działań lub też m.in. kwalifikacja pojedynczych podzespołów wagonu pod kątem możliwości dalszego eksploatowania. „Generalnie rzecz biorąc, wielkość projektu traktujemy według wielkości zleconej serii. Zdarza się jednak, że naprawa wagonu poawaryjnego wymaga więcej pracy niż standardowa rewizja dziesięciu wagonów. Z tego wynika konieczność dużej elastyczności naszych działań – podkreśla członek zarządu ds. zakupów.

Dzięki takiemu podejściu mamy na swoim koncie realizację szeregu projektów, którymi z całą pewnością możemy się chwalić. Wśród nich znajdują się nie tylko różnego typu modernizacje taboru kolejowego, lecz także prace przy terminalu Okęcie, hali produkcyjnej LG, a także IKEI. Wykonywaliśmy też elementy linii produkcyjnej samochodów (w tym ramy, skillety, windy), a także linię produkcyjną (rekuperatorów i lejów) dla huty szkła. Mamy też na koncie projekty związane z kontenerami morskimi, a w obszarze konstrukcji stalowych – trakcję kolejową, słupy, wsporniki, bramki

Niewątpliwie ważnymi elementami modernizacji taboru kolejowego, za których ZNTK Paterek jest tak ceniony na rynku, są zestawy kołowe (w tym obręczowane; firma naprawia i rekonstruuje zestawy ø920, ø960, ø1000 oraz 4ANC ø920 do wagonów osobowych), a także zderzaki (do wagonów towarowych: z amortyzatorem gumowym i sprężynowym oraz do wagonów osobowych – z amortyzatorem gumowym) oraz resory (piórowe, sprężynowe i paraboliczne).

Wśród naprawianych maszyn torowych przedsiębiorstwo ma na swoim koncie dobrze ocenione prace w zakresie m.in. MFS (pociągi przeznaczone do transportu tłucznia oraz innych tego typu materiałów), palownice (służące do wbijania w podłoże betonowych pali, które są fundamentem do mocowania słupów sieci trakcyjnej), pociągi typu SUM312 (służące m.in. do potokowej wymiany nawierzchni), wagony Norca (których zadaniem jest przewożenie ładunków wielkogabarytowych), a także KRUPP32 itp.

Pełną parą
By móc prowadzić naprawy taboru szynowego w tak szerokim zakresie, firma dysponuje doświadczoną kadrą inżynierską technologów i konstruktorów. „Posiadane przez naszych pracowników uprawnienia krajowe i międzynarodowe, wiedza i doświadczenie pozwalają nam się zmierzyć z najtrudniejszymi problemami zgłaszanymi przez klientów zarówno krajowych, jak i zagranicznych – argumentuje Igor Eliáš. – Naszym dodatkowym atutem jest funkcjonowanie w ramach międzynarodowej Grupy TATRAVAGÓNKA a.s. i możliwość korzystania z jej doświadczeń i współpracy z nią”.

Wchodzenie w skład grupy TATRAVAGÓNKA umożliwia oferowanie poszczególnym podmiotom – a więc również polskiej spółce wchodzącej w jej skład od roku 2015 – kompletnych rozwiązań w dziedzinie technologii kolejowych. „Spółka korzysta z funkcjonowania w grupie TATRAVAGÓNKA, której najwięksi klienci pochodzą z Europy Zachodniej. Rynki w Niemczech, Szwajcarii czy Austrii są naszymi rynkami docelowymi. Warto jednak przypomnieć, że rynek polski, jeśli chodzi o wagony towarowe, jest drugim największym rynkiem w Europie i dlatego nadal pozostaje obiektem naszego szczególnego zainteresowania, tym bardziej że polski tabor wymaga dużej modernizacji.

Ze względu na obecną sytuację rynkową spółka nie zamierza zmieniać wielkości zatrudnienia, mimo wszystko czujnie obserwujemy nasze środowisko i już dziś rozmawiamy z klientami o perspektywie nawet 4–5 lat” – podkreśla Igor Eliáš. W tym kontekście członek zarządu ds. zakupów wskazuje podstawowe założenia strategii firmy w zakresie rozwoju technologii: „Głównym obszarem realizacji naszych usług będzie w dalszym ciągu tabor kolejowy, w szczególności wagony towarowe.

W tych obszarach planujemy rozszerzać kompetencje zarówno całej firmy, jak i poszczególnych pracowników, by móc nadal wykonywać kompleksowe naprawy bez konieczności angażowania podwykonawców. Rozwój parku maszynowego w tym zakresie bardzo często jest określony poprzez przepisy związane z branżą naprawczą. Wymogi idą w kierunku automatyzacji procesów produkcyjnych, w celu uniknięcia błędów ludzkich, uściślenia procesów kontroli oraz badań i coraz większego zastosowania środków IT”.

Fot. ZNTK Paterek

To ważne, bo sytuacja na rynku powoduje, że firma z województwa kujawsko-pomorskiego staje się powoli jednym z niewielu zakładów w Polsce, który w tak kompleksowy sposób jest w stanie świadczyć usługi naprawcze. Podobnie jest w Europie, gdzie również wiele zakładów naprawczych znika z rynku lub zmienia branżę. Fakt ten paradoksalnie daje polskiej firmie duże możliwości rozwojowe, zarówno w skali kraju, jak i w kontekście rynku europejskiego. Potwierdza także wysokie kompetencje przedsiębiorstwa w branży kolejowych usług naprawczych. „Sytuacja w branży napraw wagonów towarowych jest ściśle związana z kondycją rynku towarowych przewozów kolejowych.

Krajowi przewoźnicy kolejowi notują od kilku lat spadki przewozów masowych. Wynika to między innymi z braku konkurencyjności przewozów kolejowych w stosunku do transportu drogowego, zarówno pod kątem ekonomicznym, jak i terminowym. Aktualnie transport kolejowy stanowi jedynie 12% w przewozach krajowych w stosunku do 80% udziału transportu drogowego.

Szansą na poprawę tych proporcji jest unijna polityka zrównoważonego rozwoju, która przewiduje do 2030 r. wzrost udziału przewozów kolejowych do 30%. Po latach zapaści na rynku przewozów kolejowych i ściśle związanych z nim napraw taboru towarowego oraz ostrej konkurencji wśród podmiotów naprawiających tabor widoczna jest ograniczona podaż usług naprawczych. Sytuacja ta daje nadzieję na poprawę kondycji ekonomicznej działających na rynku firm naprawczych. Nieco gorzej wygląda to pod względem możliwości wykonawczych w wypadku większych projektów. Zmiany przepisów emerytalnych oraz wieloletnie zaniedbania w zakresie kształcenia zawodowego powodują, że mamy problemy ze znalezieniem na rynku pracy następców doświadczonych, wykwalifikowanych fachowców.

Staramy się rozwiązywać te problemy poprzez szkolenia wewnętrzne. Dzięki zdobytym uprawnieniom i rozszerzeniu działalności o rynki zachodnie oraz coraz głębszej kooperacji przy produkcji podzespołów do nowych wagonów w ramach Grupy TATRAVAGÓNKA Poprad a.s. patrzymy jednak w przyszłość z optymizmem – podkreśla Igor Eliáš i podsumowuje: – Naszym podstawowym zadaniem jest dostarczanie klientom usług gwarantujących bezpieczną eksploatację taboru. Osiągamy to poprzez ścisłe przestrzeganie reżimów technologicznych, wytycznych i przepisów utrzymaniowych naprawianego taboru. Nasi pracownicy przechodzą na bieżąco szkolenia i instruktaże w związku z wdrażanymi zmianami i aktualizacjami przepisów i wytycznymi naszych klientów. Można powiedzieć, że dzięki temu idziemy pełną parą do przodu”.