Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) opublikowała pierwsze w historii zdjęcia korony słonecznej wykonane z użyciem sztucznego zaćmienia w przestrzeni kosmicznej. Obrazy, uzyskane w ramach przełomowej misji Proba‑3, ukazują dotąd niedostrzegalne zjawiska w zewnętrznych warstwach atmosfery Słońca. Publikacja miała miejsce podczas tegorocznego Paris Air Show, a sam projekt stanowi ważny krok w rozwoju precyzyjnych technologii satelitarnych, w który istotnie zaangażowany jest polski sektor kosmiczny.

Misja Proba‑3, zainicjowana przez ESA, to pierwsze na świecie przedsięwzięcie, w którym dwa niezależne satelity operują w autonomicznej formacji z dokładnością sięgającą milimetrów, utrzymując wzajemny dystans około 150 metrów. Satelity, które wystartowały 5 grudnia 2024 r. z indyjskiego Centrum Kosmicznego Satish Dhawan, osiągnęły w maju 2025 r. pełną gotowość do realizacji głównego celu misji – obserwacji korony słonecznej poza zakłóceniami świetlnymi generowanymi przez tarczę Słońca.

Za precyzyjne sterowanie formacją odpowiada opracowany w Polsce Formation Flight System, stworzony przez firmę GMV. W ramach misji GMV Polska zaprojektowała również oprogramowanie relative GPS umożliwiające dokładne określenie wzajemnego położenia satelitów i utrzymanie stabilnej formacji orbitalnej. To jedno z kluczowych rozwiązań pozwalających na prowadzenie obserwacji z niespotykaną dotąd dokładnością.

Precyzyjne ustawienie satelitów, niezbędne do działania koronografu, było możliwe m.in. dzięki technologii opracowanej przez polski zespół GMV. Pierwsze zdjęcia z sondy są dowodem ciężkiej pracy setek inżynierów z całej Europy, którzy odpowiadali za system nawigacji względnej. Dla naszego zespołu to również ważne doświadczenie, które wzmacnia naszą pozycję w projektach wymagających wysokiej precyzji i długofalowej odpowiedzialności technicznej

Paweł Wojtkiewicz, dyrektor ds. sektora kosmicznego GMV w Polsce

Nowo opublikowane zdjęcia dokumentują wyjątkowe szczegóły struktury i dynamiki plazmy koronalnej. Dane te pomogą poszerzyć wiedzę na temat procesów fizycznych zachodzących w koronie słonecznej oraz ich wpływu na tzw. pogodę kosmiczną – zjawiska mające bezpośrednie znaczenie dla bezpieczeństwa satelitów, infrastruktury telekomunikacyjnej i systemów nawigacyjnych na Ziemi.

W realizację misji od 2012 roku zaangażowanych było wiele europejskich instytucji i firm, w tym  także podmioty z Polski. Oprócz GMV, istotny wkład wniósł również Sener Polska – dostawca mechanizmów odpowiedzialnych za zabezpieczenie i rozkładanie paneli słonecznych. Centrum Badań Kosmicznych PAN odpowiadało z kolei za opracowanie sterownika koronografu oraz systemu filtrów optycznych.

Misja Proba-3 to nie tylko kamień milowy w europejskich badaniach kosmicznych, ale także dowód rosnącej roli polskich inżynierów w realizacji zaawansowanych technologicznie projektów kosmicznych. Opublikowane zdjęcia stanowią pierwszy etap długoletnich obserwacji, które będą prowadzone przez kolejne lata. Celem misji jest nie tylko zrozumienie zjawisk zachodzących w koronie słonecznej, ale również zwiększenie bezpieczeństwa technologii kosmicznych w szybko zmieniającym się środowisku heliosferycznym.