W środowisku przemysłowym kontrola nad tym, kto, gdzie i kiedy ma dostęp, to nie tylko kwestia bezpieczeństwa, ale również sprawnej organizacji pracy. Dlatego w artykule przyglądamy się temu, czym jest system kontroli dostępu, jakie ma znaczenie w kontekście produkcji i jak wdrożyć go krok po kroku – skutecznie i zgodnie z realiami operacyjnymi.

Czym jest system kontroli dostępu fizycznego (KD)?

System kontroli dostępu fizycznego (KD), jak rozwiązanie od Unicard Systems, pozwala na zarządzanie dostępem do określonych stref, pomieszczeń lub obiektów – w sposób automatyczny, bezpieczny i zgodny z procedurami. Jego głównym celem jest kontrola nad tym, kto, kiedy i gdzie może się poruszać w danej przestrzeni.

W praktyce system KD składa się z:

  • urządzeń identyfikujących użytkownika (np. karty zbliżeniowe, breloki RFID, smartfony z NFC),
  • punktów dostępowych (czytniki, bramki, elektrozamki, kołowroty)
  • oprogramowania, które zarządza uprawnieniami i rejestruje wszystkie zdarzenia.

Po zbliżeniu identyfikatora do czytnika system weryfikuje, czy dana osoba ma uprawnienie do wejścia w tym miejscu i czasie. Jeśli tak, otwiera przejście. Wszystko dzieje się w ułamku sekundy i zostaje zarejestrowane w systemie, umożliwiając tworzenie raportów i analizy.

Kontrola dostępu nie ogranicza się jedynie do zabezpieczenia drzwi – to rozbudowany ekosystem wspierający codzienne funkcjonowanie firm. Może być zintegrowany z systemem rejestracji czasu pracy (RCP), monitoringiem wizyjnym (CCTV), systemami kadrowo-płacowymi, BMS czy ERP. Dzięki temu pozwala nie tylko na fizyczne zabezpieczenie obiektu, ale także na optymalizację pracy działu HR, usprawnienie ewakuacji czy nadzór nad ruchem gości i podwykonawców.

Wprowadzenie systemu KD to także odpowiedź na wyzwania związane z RODO, audytami wewnętrznymi czy kontrolą procedur BHP. W każdej chwili możliwe jest wygenerowanie raportu, kto i kiedy przebywał w określonym miejscu, co zwiększa przejrzystość działań oraz poczucie bezpieczeństwa w organizacji.

Specyfika zakładu produkcyjnego a potrzeby w zakresie kontroli dostępu

Zakład produkcyjny to środowisko o wysokim stopniu złożoności operacyjnej i organizacyjnej. W przeciwieństwie do klasycznych przestrzeni biurowych, obiekt produkcyjny obejmuje wiele różnorodnych stref – hale produkcyjne, magazyny i laboratoria, biura, serwerownie czy działy R&D. Każda z tych przestrzeni wymaga innego poziomu ochrony i dostępu, a zarządzanie nimi w sposób ręczny – przy użyciu kluczy, list obecności czy przepustek – szybko staje się nieefektywne i podatne na błędy.

Jednym z głównych wyzwań jest zmienność zmianowa oraz duża rotacja pracowników, w tym sezonowych czy tymczasowych. Pracownicy pracujący w trybie zmianowym muszą mieć dostęp do różnych stref o określonych porach, często tylko w ramach swojej zmiany. Co więcej, proces wprowadzenia lub wycofania uprawnień musi odbywać się sprawnie, aby nie zakłócać płynności produkcji. Ręczne zarządzanie dostępem w takich warunkach prowadzi do pomyłek, a nawet ryzykownych nadużyć.

Kolejnym istotnym aspektem jest stała obecność osób z zewnątrz – serwisantów, kierowców, dostawców, audytorów, gości biznesowych czy ekip remontowych. Każda z tych grup powinna mieć dostęp tylko do konkretnych stref i tylko na określony czas. Brak takiego zarządzania zwiększa ryzyko przypadkowego lub celowego wtargnięcia do obszarów krytycznych, takich jak linie produkcyjne, pomieszczenia z chemikaliami, systemy IT czy zapasy magazynowe.

W praktyce wiele zakładów wciąż działa w oparciu o chaotyczny obieg kluczy, ręczne listy wejść lub ustne ustalenia, co sprawia, że zarządzanie dostępem jest nie tylko nieskuteczne, ale też niemożliwe do prześledzenia w przypadku incydentu. Brak informacji o tym, kto, gdzie i kiedy przebywał na terenie obiektu, oznacza nie tylko lukę w bezpieczeństwie, ale też poważne ryzyko w razie audytu, ewakuacji lub naruszenia procedur.

W środowisku produkcyjnym, gdzie każda minuta przestoju kosztuje, a każdy błąd może mieć realne konsekwencje finansowe i wizerunkowe, system kontroli dostępu umożliwia nadanie precyzyjnych uprawnień, ich szybką modyfikację oraz pełną rejestrację wszystkich wejść i wyjść, co przekłada się na lepsze bezpieczeństwo, porządek i zgodność z wymaganiami prawnymi oraz branżowymi.

Jaki powinien być system kontroli dostępu dla zakładów przemysłowych?

Funkcje podstawowe

Rejestracja wejść/wyjść pracowników i gości to absolutna podstawa każdego systemu KD. Dzięki temu firma zyskuje pełen wgląd w ruch osobowy w obiekcie – zarówno w czasie rzeczywistym, jak i w formie archiwalnych raportów.

Harmonogramy dostępowe to nieodzowna funkcja w przypadku firm pracujących zmianowo. System musi umożliwiać przypisywanie dostępu do konkretnych stref w wybranych godzinach i dniach tygodnia, np. tylko podczas trzeciej zmiany lub w dni robocze.

Integracja z systemami RCP, kadrowo-płacowymi, ERP oraz monitoringiem pozwala uniknąć dublowania danych, skraca czas administracji i umożliwia automatyzację wielu procesów – od rejestracji czasu pracy po weryfikację w systemach HR.

Funkcje zaawansowane

Rejestracja podwykonawców i gości (moduł awizacji) to funkcja niezbędna w firmach współpracujących z firmami zewnętrznymi. Pozwala ograniczyć dostęp tylko do określonych stref, na określony czas, bez konieczności ręcznej obsługi na recepcji.

Weryfikacja obecności w strefach (strefy logiczne, listy ewakuacyjne) umożliwia w czasie rzeczywistym sprawdzenie, kto przebywa w danej części zakładu. To nie tylko narzędzie operacyjne, ale też realne wsparcie w sytuacjach awaryjnych i audytowych.

Losowa kontrola trzeźwości to funkcja zwiększająca bezpieczeństwo – system automatycznie wybiera osoby do testów w sposób bezstronny i niemożliwy do przewidzenia, co eliminuje zarzuty o wybiórcze działania.

Powiązanie KD z systemem CCTV pozwala rejestrować obrazy i nagrania przy każdej próbie użycia karty lub przejścia – kluczowe w przypadku incydentów lub podejrzeń o nadużycia.

Wymagania techniczne

Odporność na kurz, wilgoć, wahania temperatur to warunek konieczny w środowiskach przemysłowych. Czytniki i kontrolery muszą być przystosowane do pracy w halach, magazynach, chłodniach czy przestrzeniach o dużym zapyleniu.

Praca offline i obsługa wielu lokalizacji zapewniają ciągłość działania nawet w przypadku awarii sieci. System musi lokalnie buforować dane i synchronizować je po przywróceniu połączenia, a także umożliwiać centralne zarządzanie wieloma obiektami.

Możliwość rozbudowy (skalowalność) to cecha, która daje firmie elastyczność – system powinien umożliwiać łatwe dodawanie nowych przejść, stref, lokalizacji czy funkcji bez potrzeby wymiany całej infrastruktury.

Etapy wdrożenia kontroli dostępu w zakładzie produkcyjnym

Wdrożenie systemu kontroli dostępu w środowisku przemysłowym wymaga starannego zaplanowania, aby nie zakłócić ciągłości pracy i jednocześnie zapewnić bezpieczeństwo oraz funkcjonalność. Skuteczna implementacja nie ogranicza się do instalacji sprzętu — to także analiza procesów, szkolenie pracowników i wsparcie powdrożeniowe.

Analiza potrzeb i warunków technicznych

Pierwszym i najważniejszym krokiem jest analiza potrzeb zakładu. Na tym etapie identyfikuje się m.in.:

  • ile przejść wymaga zabezpieczenia,
  • jakie są istniejące procedury,
  • jak wygląda organizacja zmian,
  • które strefy wymagają szczególnego nadzoru (np. laboratoria, hale, magazyny).

Równolegle określa się wymagania techniczne, takie jak odporność urządzeń na warunki środowiskowe (pył, wilgoć, temperatura) oraz potrzeby integracyjne. Ważnym wyborem jest też decyzja między systemem lokalnym (jak UniKD instalowane na serwerze w firmie) a chmurowym, np. impero 360, który zapewnia łatwy dostęp z wielu lokalizacji i niższy koszt infrastruktury.

Planowanie i harmonogram prac

Kolejnym krokiem jest stworzenie harmonogramu wdrożenia, który uwzględnia rytm pracy zakładu, zasady BHP oraz minimalizację przestojów. Instalacja może być zaplanowana w godzinach nocnych, w weekendy lub podczas zaplanowanych przestojów technologicznych.

Częstą praktyką jest etapowanie wdrożenia – rozpoczęcie od stref krytycznych (np. wejścia główne, magazyn z wartościowym towarem), a następnie stopniowe rozszerzanie systemu na pozostałe części zakładu.

Instalacja i konfiguracja systemu

Po zatwierdzeniu planu przechodzi się do instalacji fizycznej urządzeń: montażu kontrolerów, czytników, elektrozamków i okablowania.

Po stronie klienta kluczowe jest wyznaczenie administratora systemu, który zostanie przeszkolony z obsługi platformy i będzie odpowiedzialny za zarządzanie uprawnieniami.

Uruchomienie i wsparcie powdrożeniowe

Po zakończeniu instalacji system jest uruchamiany z gotową konfiguracją, użytkownicy otrzymują gotowe identyfikatory, a administrator systemu ma już dostęp do pełnej platformy zarządzającej.

Na tym etapie realizowane jest szkolenie pracowników (w szczególności działu HR) z obsługi systemu, przygotowywania raportów oraz eksportu danych np. do systemu kadrowo-płacowego.