EcoGenerator: jedna z najnowocześniejszych spalarni odpadów na świecie

Polteron Firma Inżynieryjna z Krakowa w wyniku umowy podpisanej z Mostostalem Warszawa stała się generalnym projektantem budowy Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów w Szczecinie. To ogromna inwestycja o dużej wartości i projekt wyjątkowy na skalę europejską.

Budowa w Szczecinie to jak dotąd największa realizacja Polteronu, który wykonuje projekt technologiczny w zakresie branży cieplno-energetycznej, uwzględniający koordynację technologiczną budowy całego zakładu. Firma istniejąca od roku 1987 na początku zajmowała się głównie projektowaniem w branży metalurgicznej i ochrony środowiska, jednak z uwagi na kończące się inwestycje w tej dziedzinie zaczęła szukać nowych obszarów działalności. Wybór padł na branżę energetyczną z uwagi na pokrewieństwo w wymogach technologicznych w wielu obszarach projektowych.

Największe osiągnięcia przedsiębiorstwa ostatnich lat to według prezesa firmy Pawła Włodarczyka pełnienie funkcji głównego projektanta dla firmy Polimex-Mostostal podczas realizacji budowy bloku energetycznego o mocy 90 MW dla PCC Rokita, dla Rafako SA podczas realizacji inwestycji odsiarczania spalin w PGE Oddział GiEK SA Zespół Elektrowni Dolna Odra, budowy kotła energetycznego OOG K8 o mocy 420 MW w PKN Orlen SA i budowy bloku biomasowego dla Tauron Wytwarzanie SA Oddział Elektrownia Jaworzno III. Umowa z Mostostalem Warszawa na pełnienie funkcji generalnego projektanta budowy Zakładu Termicznego Przekształcenia Odpadów dla Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego została podpisana w październiku 2012 r., a zakończenie prac planowane jest na grudzień 2015 r.

EcoGenerator – projekt pełen wyzwań
Całkowita wartość inwestycji to 711 mln zł, z czego dużą część stanowi dofinansowanie z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Budowany w Szczecinie Zakład Termicznego Przekształcania Odpadów, nazywany też EcoGeneratorem, jest wyposażony w dwie linie spalania, a jego roczny przerób wyniesie 150 tys. t odpadów komunalnych ze Szczecina i kilkudziesięciu gmin województwa. Spalarnia będzie pracowała przez 24 godz. na dobę, przez 7 dni w tygodniu. Najnowsze technologie stworzą możliwość odzysku energii cieplnej i elektrycznej.

Jak wyjaśnia prezes Polteronu, szczeciński zakład jest projektowany z wykorzystaniem najlepszych doświadczeń i technologii stosowanych w najbardziej proekologicznych regionach świata. Jest to kompleksowa instalacja skupiająca wiele technologii mających na celu kompleksową przeróbkę odpadów na energię i bezpieczne dla środowiska produkty poprocesowe. Założenia projektowe w zakresie emisji są wielokrotnie niższe niż dopuszczalne przez obowiązujące normy, dzięki czemu EcoGenerator, przekształcając w bezpieczny sposób odpady w użyteczną energię, wpisuje się w ideologię Floating Garden, czyli nową wizję Szczecina jako miasta proekologicznego i nowoczesnego. Projektowanie i budowa tego typu zakładu to proces długi i żmudny.

„Istnieją dwie największe trudności związane z budową tego typu obiektów. Pierwsze są spowodowane skomplikowaną drogą związaną z uzyskaniem wszelkich wymaganych prawem i warunkami lokalnymi decyzji, operatów, opinii, uzgodnień, zezwoleń mających na celu otrzymanie prawomocnych decyzji o pozwoleniu na budowę i użytkowanie. Druga trudność – może ważniejsza – to przypadający w udziale wykonawcy niebywały stopień komplikacji technologii” – twierdzi prezes.

EcoGenerator jest jednym z najbardziej nowoczesnych tego typu obiektów na świecie, a to powoduje, że musi w sobie łączyć dużą liczbę różnorodnych technologii i instalacji

„Zakład taki jest instalacją kompleksową, która nie tylko wytwarza energię elektryczną i ciepło, lecz także nie pozostawi po sobie niebezpiecznych dla środowiska naturalnego produktów poprocesowych. Dodatkowym utrudnieniem w projektowaniu oraz budowie tego właśnie zakładu jest jego specyficzna lokalizacja. Budowa zakładu na sztucznej wyspie – na Ostrowie Grabowskim – wiąże się z powstaniem dodatkowych trudności związanych z koniecznością zastosowania skomplikowanej technologii posadowienia obiektu” – wyjaśnia Paweł Włodarczyk.

Technologia rusztowa, która będzie wykorzystywana w Szczecinie, jest najbardziej odpowiednia dla typu odpadów, jakie będą tam poddawane obróbce termicznej. „Jest kilka firm na świecie, które opanowały technologię produkcji tego typu rusztów – mówi prezes Polteronu. – Właściwy dobór paleniska i kotła ma na celu zarówno dostarczenie i spalenie odpadów, jak i dopalenie gazów generowanych podczas spalania. Termiczna obróbka odpadów komunalnych faktycznie zaczyna się na ruszcie, który w połączeniu z kotłem i instalacją spalin jest najważniejszą instalacją zakładu”.

Na czym polega proces spalania śmieci w spalarni zaprojektowanej przez Polteron FI?
Jak wyjaśnia Paweł Włodarczyk: „Zakład termicznej przeróbki odpadów komunalnych dla ułatwienia można przyrównać do małej elektrociepłowni produkującej 5–14 MW energii elektrycznej i 10–30 MW energii cieplnej. Posiada on wszystkie najnowsze instalacje i technologie stosowane w konwencjonalnej energetyce. Linia technologiczna spalarni odpadów składa się z bunkra, do którego wsypuje się odpady komunalne, dalej wprowadzane są one za pomocą suwnicy do lejów zasypowych podających paliwo (odpady komunalne) na specjalistyczny ruszt. Ruszt ten podaje paliwo do kotła, w którym spalają się odpady. Wytworzona przez ich spalanie w kotle para wodna zasila turbinę zamieniającą energię pary na napęd generatora prądu elektrycznego. Wytworzony w generatorze prąd elektryczny przekazywany jest do transformatora wyprowadzającego energię elektryczną do najbliższej sieci przesyłowej. Wytworzona para wodna po przejściu przez turbinę może być przeznaczona do produkcji energii cieplnej wykorzystywanej np. do ogrzewania obiektów miejskich”.

Ogromnym plusem, jeśli chodzi o ochronę środowiska, jest to, że szczeciński zakład nie będzie produkował szkodliwych dla środowiska odpadów poprocesowych, została bowiem dla niego zaprojektowana rozbudowana linia oczyszczania spalin. Spaliny opuszczające kocioł kierowane są do instalacji oczyszczania spalin, gdzie przechodzą przez szereg instalacji procesowych, w których są pozbawiane szkodliwych substancji gazowych i pyłów. Wielkość emisji jest na bieżąco monitorowana przez organy nadzorujące, co gwarantuje całkowite bezpieczeństwo dla środowiska. Wytworzony podczas spalania śmieci żużel zostaje poddany frakcjonowaniu i usuwane są z niego metale.

Po wstępnym przetworzeniu i sezonowaniu będzie go można wykorzystać przede wszystkim w produkcji kruszyw, stosowanych np. do budowy dróg. Z kolei popioły lotne są poddawane procesowi stabilizacji i zestalaniu przy użyciu reagentów i środków wiążących. Zestalony popiół w formie bloczków trafia na składowiska odpadów innych niż niebezpieczne. Dodatkowo szczeciński zakład jest wyposażony w oczyszczalnię ścieków technologicznych powstających w procesie spalania, oczyszczania spalin i przygotowywania popiołów i żużlu do dalszego wykorzystania. Oczyszczone ścieki, zgodnie z obowiązującymi normami, są odprowadzane do rzeki.

Trudne do spełnienia normy unijne
Unia Europejska zobowiązała Polskę do ograniczenia w 2010 r. składowania odpadów biodegradowalnych do poziomu 75% w stosunku do masy tych odpadów wytwarzanych w roku 1995. W roku 2013 miało to być 50%, a w roku 2020 poziom ten ma wynieść 35%. Obecnie w Polsce powstaje sześć spalarni, ale to wciąż za mało, żeby nasz kraj spełnił unijne normy. Według prezesa Polteronu winne są temu przede wszystkim brak nawyku segregowania odpadów, brak pełnej świadomości samorządowców lokalnych odnośnie do konieczności poczynienia odpowiednich inwestycji w tym obszarze, a także wysokie koszty budowy zakładów mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych i budowy kolejnych spalarni odpadów.

„Oficjalne dane mówią, że sześć budowanych obecnie w Polsce spalarni zabezpieczy zaledwie 10% pozostałości odpadów mieszanych po segregacji. A więc wynika z tego, że w Polsce powinno powstać przynajmniej kilkanaście większych lub mniejszych spalarni odpadów komunalnych” – wyjaśnia prezes Polteronu FI. Warto w tym miejscu wspomnieć, że EcoGenerator będzie spełniał unijne wymogi BAT (Best Available Technology). Oznacza to, że zastosowana w spalarni technologia jest bezpieczna dla środowiska naturalnego.

Argumenty za i przeciw
Zarówno w Polsce, jak i w Europie spalarnie odpadów to temat kontrowersyjny. Niemal każdej nowej inwestycji tego typu towarzyszą protesty mieszkańców terenów, na których ma powstać dany obiekt. Paweł Włodarczyk twierdzi, że „wynika to głównie z braku wiedzy na temat współczesnych technologii i rozwiązań technicznych zabezpieczających reżim technologiczny pracy takich zakładów”. Zakłady te postrzegane są jako zagrażające środowisku i emitujące do niego szkodliwe składniki spalin, jak choćby dioksyny. Inną barierą, często nie do przekroczenia dla miast chcących budować zakłady termicznego przekształcania odpadów, jest czynnik finansowy. „Podaje się, że koszt wybudowania spalarni dla miasta powyżej 500 tys. mieszkańców wynosi co najmniej 600 mln zł. To spory wydatek i prawdopodobnie bez dotacji unijnych budowanie spalarni w Polsce powodowałoby duże problemy finansowe. Z kolei prowadzenie inwestycji w formule partnerstwa publiczno-prawnego wciąż jest w powijakach, a akurat w tej kwestii mogłoby ono odgrywać znacznie większą rolę” – mówi prezes firmy Polteron.

Jednak korzyści płynące z budowania spalarni śmieci są niezaprzeczalne i nie chodzi tutaj tylko o szybkie pozbywanie się nieprzyjemnego problemu, jakim są odpady komunalne. Powstające ze spalania ciepło i energię elektryczną można wykorzystać na potrzeby mieszkańców miasta posiadającego zakład termicznego przekształcania odpadów – chociażby ogrzewając mieszkania czy miejskie baseny, zapewniając oświetlenie ulic i parków, a także zasilając lokalne zakłady energetyczne jako źródła energii odnawialnej wyprodukowanej w skojarzeniu. „Na przykład Kraków po wybudowaniu swojej spalani wyprodukuje ciepło, które może ogrzać jedną z dzielnic, a produkcja prądu elektrycznego zabezpieczy zasilanie całej linii tramwajowej w mieście. To są niezaprzeczalne korzyści płynące z tego rodzaju utylizacji odpadów komunalnych” – argumentuje Paweł Włodarczyk.

Dobry kierunek na przyszłość
Jak przekonuje prezes Włodarczyk, projektowanie i budowa zakładów termicznego unieszkodliwiania odpadów to dla firmy Polteron obiecująca perspektywa. Po ukończeniu budowy w Szczecinie Polteron będzie jedynym polskim biurem projektowym, które w takim zakresie zrealizowało tego typu projekt w Polsce. Tym samym firma będzie posiadała ogromne doświadczenie w tej dziedzinie, szczególnie biorąc pod uwagę wykonywanie projektów dla istotnej części technologicznej wraz z całością koordynacji technologicznej zakładu.

„Dzisiaj śmiało mogę stwierdzić, że bazując na znanych w tym obszarze dostawcach poszczególnych węzłów i urządzeń technologicznych, firma Polteron FI jest obecnie w stanie nie tylko pełnić funkcję generalnego projektanta i technologa, lecz także przygotować ofertę techniczno-technologiczną kompletnego zakładu termicznej obróbki odpadów komunalnych, zarówno na potrzeby inwestora, jak i potencjalnego generalnego wykonawcy takiej inwestycji. Przykładem niech będzie proponowany projekt spalarni odpadów komunalnych w chorwackim mieści Split nad Adriatykiem, o architekturze uwzględniającej położenie tego portowego miasta – w kształcie promu zakotwiczonego w porcie” – mówi prezes Włodarczyk.