Odlewy żeliwne nieobrabiane, obrabiane częściowo lub w całości z Odlewnii Metali Baworowo

Dzięki oparciu strategii działania na doświadczeniu wytwórca odlewów żeliwnych może… unowocześniać produkcję i planować rozwój firmy. W jaki sposób?
Głównym wyrobem Odlewni Metali Baworowo SA jest żeliwo – stop odlewniczy żelaza z węglem, otrzymywany przez wytop w żeliwiaku z surówki wielkopiecowej i złomu. Dlatego też w ofercie spółki znajdują się odlewy nieobrabiane oraz obrabiane częściowo lub w całości (poprzez toczenie, frezowanie, wytaczanie, wiercenie, szlifowanie, nacinanie gwintów itp.). Na życzenie klienta wyroby mogą być gruntowane, malowane, lakierowane lub pokrywane innymi substancjami antykorozyjnymi oraz ulepszane cieplnie.
 
Szybcy i skuteczni
W skali miesiąca produkcja żeliwa w zakładzie z województwa dolnośląskiego wynosi 150–180 t; w skali roku jest to do 2 160 t. Jak dotąd większość produkcji trafia na rynek krajowy. Jednocześnie już 30% odlewów Baworowa trafia na eksport, m.in. do Włoch, Niemiec, Danii, Holandii i Szwecji, a nawet do USA.

„Uwzględniając specyfikę profilu naszej produkcji, nie celujemy w pozycję potentata branżowego. To dlatego, że naszym atutem jest elastyczność w wykonywaniu produkcji małoseryjnej i jednostkowej. Chociaż dla stałych klientów wykonujemy również produkcję wielkoseryjną – mówi Agnieszka Tyrakowska, prezes zarządu Odlewni Metali Baworowo SA. – Możliwości naszego zaplecza technicznego pozwalają w bardzo krótkim czasie przestawić się z jednej serii na zupełnie inną, zarówno pod względem rodzaju żeliwa, czasochłonności, gabarytów, jak i wielkości serii oraz złożoności detalu”.

Jednym z atutów producenta jest brak automatycznej linii formierskiej, umożliwiający szybkie dostosowanie się do bieżących potrzeb klienta. Odlewnia bazuje na formierkach wstrząsowych FKT65 i FKT54 oraz formowaniu ręcznym. Dzięki temu jest w stanie wykonać nawet najmniejsze serie produkcyjne. Co interesujące, zaletą tego typu technologii produkcji jest krótki czas realizacji w porównaniu z podobnymi projektami w innych odlewniach. Jednocześnie odlewy Baworowa charakteryzują się wysoką jakością i przystępną ceną, chociaż problemy technologiczne również się zdarzają i wymagają dużego zaangażowania zespołu technicznego. „Z ogromną satysfakcją wspominamy zlecenie na rzecz międzynarodowego koncernu produkującego maszyny rolnicze, dla którego wykonaliśmy produkcję detalu w zawrotnym tempie dwóch tygodni! – podkreśla Agnieszka Tyrakowska. – Zlecenie dostaliśmy w momencie, w którym naszemu klientowi zatrzymała się linia produkcyjna, a belgijska konkurencja nie zdołała wykonać detalu zgodnie z wymaganymi parametrami wraz z obróbką cieplną i mechaniczną. Nasza realizacja jest niezbitym dowodem tego, że w odlewnictwie to nie nowoczesny park maszynowy, ale doświadczenie, chęci i zaangażowanie całego zespołu są gwarantem sukcesu”.
 
Plastyczna wytrzymałość
Zasadnicze znaczenie dla dużej trwałości odlewów Baworowa ma jakość produkowanego żeliwa. Obecnie zakład wytwarza odlewy z żeliwa szarego oraz sferoidalnego w zakresie wagowym od 0,5 kg do 400 kg i średnicy do 1 250 mm. Materiałem podstawowym dla producenta jest żeliwo szare. Znajduje ono szerokie zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu, m.in. w motoryzacji, rolnictwie, przemyśle grzewczym czy też inżynierii sanitarnej. Charakteryzuje się ono przede wszystkim niskimi kosztami wytwarzania oraz dobrą skrawalnością i obrabialnością.

Jednocześnie odlewnia wytwarza żeliwo sferoidalne, w którym grafit występuje w postaci kulistej. Dzięki temu materiał posiada wyższą wytrzymałość i właściwości plastyczne. „Odlewamy żeliwo w standardowych gatunkach, przy uważnym zachowywaniu zawartości składu chemicznego. W najbliższym czasie planowana jest duża inwestycja – zakup pieca indukcyjnego – dzięki której będziemy mogli zaoferować nowe gatunki żeliwa. Tym samym nasza aktywność rozszerzy się na kolejne branże przemysłu – stwierdza pani prezes i dodaje: – Niedawno nawiązaliśmy współpracę z liderem branży nakładania powłok poliuretanowych. Dzięki temu w chwili obecnej pracujemy nad całkowicie nowym projektem. Jego zwieńczeniem ma się stać produkt żeliwno-poliuretanowy, którego do tej pory nikt w Polsce jeszcze nie wykonywał. Od miesiąca trwają intensywne prace nad prototypem i mamy nadzieję, że projekt ten zakończy się sukcesem. Fakt ten niewątpliwie wpłynie na kolejne zmiany organizacyjno-produkcyjne w naszej spółce”.

Niezwykle istotnym elementem umożliwiającym spełnianie wszystkich wymagań dotyczących właściwego doboru elementów produkowanego żeliwa są lata doświadczeń i posiadanie ustabilizowanej technologii. Dzięki temu firma może zapewnić powtarzalność procesu i parametrów metalu. To ważne, bo w branży odlewów o sukcesie nie decyduje tworzenie nowatorskich technologii, lecz praktyka i szeroka wiedza o procesach związanych z produkcją żeliwa. W związku z tym podstawowego znaczenia nabiera proces technologiczny, zgodnie z którym realizowane są kolejne kontrakty.
 
Właściwe dozowanie tlenu
Odlewnia Metali Baworowo wykonuje odlewy w sposób kompleksowy: od wykonania modelu, poprzez formowanie i odlewanie, aż do obróbki mechanicznej i zabezpieczenie antykorozyjne. Podstawą do podejmowania decyzji o uruchomieniu produkcji partii wyrobów jest zamówienie zawierające dokumentację w postaci rysunku technicznego i model, jeżeli zleceniodawca takim dysponuje. Jeśli nie, to jest on wykonywany w zakładowej modelarni (modele są drewniane, aluminiowe oraz z masy z żywic epoksydowych). W razie potrzeby firma współpracuje również z wyspecjalizowanymi modelarniami zewnętrznymi oraz specjalistami i inżynierami klienta, którzy odpowiadają za wdrożenia nowych produktów.

W zleceniu szczegółowo określana jest wielkość zamawianej partii, termin wykonania oraz inne wymagania techniczne, takie jak rodzaj żeliwa, sposób wykończenia, rodzaj obróbki mechanicznej i jej dokładność oraz parametry obróbki cieplnej. Na tej podstawie służby technologiczne Wydziału Odlewni i Wydziału Obróbki Mechanicznej dokonują analizy i opiniują możliwości wykonania. Na tym etapie ustalana zostaje cena, termin dostawy gotowych wyrobów (zależnie od czasochłonności, konieczności wykonania modeli, transportu, konserwacji itd.). Przygotowany zostaje także harmonogram produkcji, zabezpieczenie oprzyrządowania, narzędzi i surowców, a następnie dokumentacja technologiczna i produkcyjna.

Stanowią one podstawę do rozpoczęcia etapu produkcji. W tym momencie odbywa się przygotowanie mas formierskich, wykonywanie rdzeni i formowanie. „Formowanie odbywa się w formach piaskowych metodą ręczną, w skrzyniach o wymiarach do 1 250×1 250 mm oraz metodą maszynową na formierkach wstrząsowych w skrzyniach o wymiarach do 630×630 mm. Dla indywidualnych zamówień w ścisłej współpracy z klientem wykonujemy również odlewy w skrzynkach o dużo większych wymiarach, ale nie są to zamówienia standardowe – opowiada Agnieszka Tyrakowska. – Masa formierska, której główny składnik stanowi piasek formierski, jest przygotowywana jako mieszanina z pyłem węglowym, bentonitem, wodą. W laboratorium kontroluje się jakość przygotowanej masy.

Następnie do żeliwiaków przygotowuje się surowce wsadowe, tj. surówkę, złom, koks i dodatki stopowe, które w odpowiednich porcjach, z zachowaniem proporcji składników, są wsadem do przetopu. Pracujący naprzemiennie żeliwiak jest opalany koksem odlewniczym, który stanowi źródło ciepła do topienia wsadu. Dozowanie tlenu przyspiesza osiągnięcie właściwej temperatury i poprawia spalanie. Po zalaniu form i po upływie wymaganego czasu stygnięcia odlewów następuje wybijanie skrzynek metodą ręczną na kracie wstrząsowej. Wybite odlewy po usunięciu układów wlewowych transportowane są do hali oczyszczania odlewów. Znajdują się w niej dwie oczyszczarki śrutowe i trzy oczyszczarki bębnowe. Po oczyszczeniu z przylegającej masy formierskiej odlewy są oceniane przez Kontrolę Jakości, a następnie przekazywane do dalszego oczyszczania na szlifierni w celu usunięcia pozostałości po układach wlewowych i wypływkach. Wybita z form masa formierska jest transportowana na zewnątrz hali. Część masy po uzdatnieniu używana jest ponownie jako masa wypełniająca, a pozostałą traktuje się jako odpad”.

W trakcie zalewania form wykonywane są próbki mające na celu laboratoryjne określenie parametrów jakościowych żeliwa. Wydział odlewni wyposażony jest w urządzenia związane z kontrolą procesów metalurgiczno-odlewniczych (badanie wytrzymałości Rm i HB oraz spektralne badanie składu chemicznego metali). Zgodnie z przeznaczeniem gotowe odlewy kierowane są do obróbki mechanicznej lub jako surowe na sprzedaż. „Wyroby przeznaczone do obróbki są szlifowane i śrutowane (posiadamy oczyszczarki śrutowe i bębnowe) – mówi pani prezes. – Obróbka mechaniczna obejmuje toczenie i frezowanie (w tym na maszynach CNC), szlifowanie, wiercenie, gwintowanie, przeciąganie, dłutowanie, wyważanie statyczne i dynamiczne. Po obróbce część wyrobów kierowana jest do malarni, gdzie nakłada się farbę podkładową, antykorozyjną i nawierzchniową. Malowanie odbywa się metodą natryskową, przed ekranem wodnym kabiny lakierniczej, który wychwytuje ulatujący pył farb i lakierów. Po wysuszeniu odlewy są przekazywane do magazynu wyrobów gotowych. Wyroby niemalowane konserwowane są środkami antykorozyjnymi. Całemu procesowi obróbki towarzyszy ścisła kontrola jakości. Zapakowane i odpowiednio oznaczone wyroby są gotowe do wysyłki”.
 
Liderzy w niszy
W ciągu ostatnich kilku lat Odlewnia Metali Baworowo została sprywatyzowana, a następnie dokapitalizowana. W efekcie tego zakład został m.in. doposażony w precyzyjne obrabiarki CNC. Jednocześnie spółka planuje kolejne inwestycje. Jedną z nich stanie się zakup pieca indukcyjnego, który pozwoli na wprowadzenie do oferty nowych gatunków żeliwa, a także żeliwa z dodatkami stopowymi według wymagań klientów. „Jest to nowe dla nas rozwiązanie technologiczne, jednak dość powszechnie stosowane w odlewnictwie – stwierdza Agnieszka Tyrakowska i dodaje: – W naszym profilu produkcji najważniejsze jest doświadczenie fachowej kadry, które stanowi o naszej elastyczności i możliwościach produkcyjnych na dość niszowym rynku i w tym zakresie technologia pieców indukcyjnych nie zastąpi doświadczenia. Zasadniczo w chwili obecnej wypełniamy lukę pomiędzy tzw. odlewniami garażowymi a dużymi odlewniami z automatyczną linią formierską. Małe odlewnie są w stanie wykonać proste, jednostkowe odlewy, ale już nie dadzą rady wykonać skomplikowanego detalu i zapewnić klientowi niezbędnych procedur jakościowych. Te duże co prawda zapewniają wysoką jakość wyrobu, ale nieopłacalne jest dla nich podejmowanie mniejszych zleceń. Wolą partie w setkach lub tysiącach sztuk. Naszym celem jest działanie w obu tych kierunkach”.

W planach rozwojowych firmy znajduje się także automatyzacja części czynności produkcyjnych, co ma umożliwić wzrost wydajności i mocy produkcyjnych.

Jednocześnie nie wpłynie to na poziom zatrudnienia, gdyż zgodnie ze strategią Baworowo SA nie będzie odlewnią z w pełni automatyczną linią produkcyjną, gdyż to spowodowałoby utratę elastyczności działania i możliwości szybkiego reagowania na potrzeby klienta. Ten fakt umiejscawia zakład w bardzo dobrej biznesowo niszy na rynku odlewniczym.

Swoją przyszłość producent widzi z jednej strony w odlewnictwie dostosowanym do potrzeb klienta i dostarczaniu mu kompletnego rozwiązania w ten sam sposób, jak czyni to dotychczas. Z drugiej strony spółka planuje zdecydowanie poszerzyć zakres oferowanych gatunków żeliwa, co pozwoli jej na dywersyfikację. „W naszej branży najważniejsze jest wieloletnie doświadczenie wykwalifikowanej kadry oraz utrzymywanie niezbędnej gotowości załogi i urządzeń produkcyjnych do realizacji nagłych, czasem awaryjnych zamówień klientów. Nowoczesne rozwiązania technologiczne pozwalają poszerzać asortyment, zwiększyć precyzję świadczenia usług, a tym samym pozyskiwać nowych odbiorców. Baworowo SA znajduje pomiędzy nimi równowagę – argumentuje Agnieszka Tyrakowska i podsumowuje: – Dostarczanie odlewów bez wad oraz o stałych, powtarzalnych i oczekiwanych właściwościach oraz w uzgodnionych terminach gwarantuje zaufanie odbiorców. Zbudowanie trwałych, długoterminowych i partnerskich relacji z klientami daje możliwość zachowania stałego portfela zamówień. Wielowydziałowa organizacja, pozwalająca na wykonanie w krótkim czasie zamówionego detalu (od rysunku technologicznego przez model, odlew, obróbkę mechaniczną, aż po malowanie) jest dużym atutem przy uwzględnieniu wieloetapowego procesu. Te wszystkie elementy mają wpływ na nasz rozwój”.