Druga strona „plastiku”

W trosce o środowisko naturalne świat, a także Unia Europejska rozpoczęły walkę z plastikowymi wyrobami. Jednak tworzywa sztuczne nadal będą zmieniać ludzką rzeczywistość w wielu dziedzinach życia i to pozytywnie. Materiały te od lat odpowiadają za jedne z najważniejszych innowacji w ochronie środowiska, higienie, szeroko rozumianym bezpieczeństwie czy medycynie.

Gdy na świecie trwa dyskusja o potrzebie ograniczenia produkcji wyrobów plastikowych, w branży zaawansowanych technologii mówi się o rozwoju i wyjątkowej przyszłości rynku tworzyw sztucznych. Skąd ta rozbieżność? O ile słomki czy torby zakupowe można łatwo zastąpić i całkowicie wyeliminować z życia, o tyle innowacje powstające w oparciu o różnego rodzaju tworzywa sztuczne są nam wręcz niezbędne. Potrzebujemy ich do ochrony środowiska i naszej – przed smogiem i zanieczyszczeniami (np. filtry), w medycynie (np. protezy), a także wielu innych dziedzinach życia.

Polskie firmy technologiczne działające w tej branży tworzyw sztucznych przeprowadzają aktywną ekspansję na rynki zagraniczne – i to nie tylko europejskie, ale i bardziej egzotyczne. Wzrost zatrudnienia w branży według GUS w ostatnim roku wyniósł ponad 6%, a zużycie tworzyw w 2017 roku w Polsce szacuje się na około 3,5 mln ton, co oznacza wzrost aż o 9% w porównaniu do roku 2016 (w całej Europie wzrost ten szacowany jest na 3,5%). Same tworzywa nazywane są „wiatrem dla innowacji” i znajdują zastosowanie prawie we wszystkich dziedzinach życia.

Wciąż jednak branża owiana jest pewną tajemnicą i w powszechnym odbiorze jest dość mało znana. Niewielka jest też świadomość, jak faktycznie tworzywa sztuczne przekładają się na codzienne życie – szczególnie, że mówi się o tak wielu różnych dziedzinach. A tworzywa sztuczne mogą np. zwiększać bezpieczeństwo na drodze.

Nowoczesne tworzywa i kompozyty stosowane są w zderzakach, drzwiach, pasach bezpieczeństwa, poduszkach powietrznych, deskach rozdzielczych, a nawet wałach napędowych. Dzięki temu, że są coraz trwalsze, odporniejsze i lżejsze pomagają w ratowaniu tysięcy istnień ludzkich każdego roku. Ilość zastosowań tworzyw sztucznych jest trudna do wyliczenia.

Tworzywa sztuczne są wszędzie – od cichych zmywarek po wydajniejszy przemysł

Z tworzyw sztucznych tworzy się np. filtry HEPA, które służą do oczyszczania oraz dezynsekcji powietrza. Tego typu filtry wykorzystywane mogą być w odkurzaczach czy klimatyzatorach i w ten sposób znacznie polepszać jakość powietrza, którym się oddycha.

– Tworzywa sztuczne to również panele kontrolne dla niewidzących, wyciszenia do zmywarek, pompy wody dla przemysłu o 10-krotnej wyższej wydajności przy jednoczesnym mniejszym zużyciu wody czy prądu. Wykorzystanie tworzyw sztucznych zawsze sprowadza się do jednego. Bierzemy na cel pewną dziedzinę życia, produkcji, działalności i ją usprawniamy dzięki wykorzystaniu technologii pozwalających na wyższą trwałość, wydajność, obniżenie kosztów, czy nowe zastosowanie. Można więc powiedzieć, że tworzywa sztuczne to otwarcie drzwi dla wielu różnych innowacji w zatrważającej większości gałęzi ludzkiej aktywności – wyjaśnia Marek Bądkowski, CEO firmy Plastmer produkującej komponenty z tworzyw sztucznych dla marek z branży AGD, RTV, przemysłowej, czy motoryzacyjnej.

Pole dla innowacji jest tu bardzo duże. Wystarczy przytoczyć przykład wynalazku naukowców z Uniwersytetu Kolorado, którzy opracowali folię, dzięki której można chłodzić budynki. Materiał jest tani, nie powoduje zużycia prądu, jest przyjazny dla środowiska i w przyszłości może wyeliminować potrzebę używania klimatyzacji.

W służbie człowiekowi

Na masową skalę tworzywa sztuczne pojawiły się w latach 40. XX wieku, jednak dopiero ostatnia dekada uznawana jest za okres ich rozkwitu i rewolucji, do której się przyczyniły. Myśl technologiczna wokół nich rozwinęła się do takiego stopnia, że stały się one platformą do wdrażania najbardziej innowacyjnych rozwiązań w większości dziedzin życia, a poszukiwanie nowych tworzyw i ich zastosowań to obecnie codzienność prac badawczych.

– Tworzywa sztuczne są wszechobecne od dłuższego czasu. Dopiero rozwój myśli ludzkiej i technologii implementowania tych materiałów pozwolił na naprawdę przełomowe innowacje. Dlatego są one coraz szerzej obecne np. też w biotechnologii. Tam głównie wyzwania stojące przed tworzywami sztucznymi to ich biozgodność z ludzkim organizmem, biodegradowalność pozwalająca na „rozpuszczanie się” w ciele różnego typu implantów czy szwów i formowalność, która pozwala na nadawanie im dowolnej formy poprzez druk 3d protez, ortez czy protez organów. W momencie, kiedy rozwój tworzyw sztucznych pozwala na rozwiązanie takich zagadnień możemy mówić o rewolucji. Zresztą, o czym nie pomyślimy, czy to będzie przemysł, bezpieczeństwo drogowe, oczyszczanie powietrza, ogrzewanie budynków, medycyna – wszędzie tam tworzywa są powszechne, coraz bardziej innowacyjne i znajdują coraz to nowsze zastosowanie – wyjaśnia dr Piotr Wiliński z BTM Innovations zajmujący się wprowadzaniem na rynek nowych technologii.

Polska liderem na rynku

Tworzywa sztuczne stały się powszechne w niemal każdej dziedzinie życia i umożliwiają dokonywanie przełomów, których osiągnięcie nie byłoby możliwe przy wykorzystaniu metalu, szkła czy drewna. Co niezwykle cieszy, rodzimy przemysł jest tu bardzo silny i coraz szybciej się rozwija.

Analizy PlasticsEurope Polska wskazują, że wśród ponad 300 największych firm przetwarzających tworzywa w Polsce, ponad 65% stanowią firmy z polskim kapitałem

– Jeszcze w 2010 roku, czyli zaledwie 8 lat temu wytwarzaliśmy ok. 200 różnych produktów. Dzisiaj mamy ich w portfolio 10 000, a obrót zwiększyliśmy o prawie 700%. W 2010 roku nie wykonywaliśmy żadnych prac projektowych, jedynie wytwarzaliśmy zamówione elementy. Dzisiaj zarządzamy całym procesem, od idei do końcowego produktu, a nasz dział R&D oferuje rynkowi wiele innowacyjnych, przełomowych rozwiązań, które wprowadzamy na rynki w Europie, Brazylii, czy Meksyku. Rekrutacja na w zasadzie wszystkich szczeblach trwa u nas nieprzerwanie, a pozyskiwanie pracowników przy takim tempie wzrostu to kluczowe wyzwanie. To wszystko pokazuje skalę rozwoju rynku, zastosowań i zapotrzebowania na tworzywa sztuczne – dodaje Marek Bądkowski z firmy Plastmer.