Czym jest coaching menedżerski

Coaching menedżerski jest stosunkowo nową formą indywidualnej, specyficznej nauki opartej na konkretnych celach i sytuacjach zawodowych. Uczący się ma możliwość omówienia w cztery oczy aktualnych tematów zawodowych i znalezienia różnych rozwiązań. W razie potrzeby coach może także towarzyszyć mu w określonych codziennych sytuacjach zawodowych (np. podczas zebrań, negocjacji, analizy osobistego stylu pracy).

Coaching przede wszystkim opiera się na kapitale ludzkim, potrzebnym w obszarze pojawiającym się między osobą, rolą, organizacją a otoczeniem. Przy tym pod pojęciem kapitału ludzkiego można rozumieć kadrę kierowniczą, doradców lub specjalistów, dla których komunikacja, rozwój osobowy i relacje międzyludzkie stanowią istotną część pracy, np. współpracowników, przedstawicieli handlowych, doradców klienta itd.

Według International Coach Federation Polska (ICF): „Coaching jest partnerską współpracą z klientami w sprzyjającym myśleniu i kreatywnym procesie, inspirującym do rozwoju osobistego i potencjału zawodowego”.

Pokażemy możliwości i sposób działania coachingu w dwóch obszarach: myślenia biznesowego oraz cyklu zarządzania.

Puls biznesu
W myśleniu biznesowym połączonym z zarabianiem pieniędzy można zauważyć pewne powszechne cechy. Jeżeli się z nimi nie liczymy, możemy napotkać na niezrozumienie i odtrącenie. Jest to swoisty zestaw wartości, zachowań i umiejętności stanowiący niepisany kodeks, w którym można rozpoznać profesjonalistę i amatora.

Rzeczowość
Pytania: „Czym się mamy zająć? Jakie to jest zagadnienie?”; inaczej mówiąc, jaka treść wchodzi w danym przypadku w grę, o jaki temat chodzi, rzeczowe uzasadnienie zajęcia się daną kwestią i dlaczego jest ona ważna. Pozwala skupić się na istocie jakiegoś problemu czy wydarzenia. Bardzo często odchodzi się od personalnego omawiania poszczególnych osób, a uwagę poświęca analizie ich zachowań, a nie przejawianych intencji. Innymi słowy, kieruje się uwagę na świat zewnętrzny i obserwowalny, a nie świat wewnętrzny ludzi. W tym przypadku stosowany jest mniej lub bardziej tzw. test kamery, a więc obserwacja jakiegoś zjawiska z punktu widzenia operatora kamery filmowej lub aparatu fotograficznego. Pozwala to ocenić, czy mamy do czynienia z czymś rzeczywistym, odnoszącym się do faktów, czy z opiniami i wyobrażeniami ludzi.

Opłacalność
Pytanie „Czy to się opłaca?” jest podstawową kalkulacją biznesu. Nie zawsze jesteśmy w stanie precyzyjnie wyliczyć tę opłacalność, ale nawet nieco intuicyjny rachunek kosztów/korzyści jest stale brany pod uwagę. Ważne jest uświadomienie sobie potencjalnych i faktycznych kosztów, jakie trzeba ponieść, realizując dane przedsięwzięcie, a które zwykle są dość łatwe do obliczenia. Możliwe przychody powinny zrównoważyć poniesione koszty i dać nadwyżkę w postaci zysku. W praktyce brane są też pod uwagę psychologiczne i społeczne koszty oraz efekty, np. łatwość lub trudność porozumiewania się, zaufanie, kontakty, wygląd osób, spodziewane korzyści lub zagrożenia, które znacznie wzbogacają ten rachunek o dodatkowe elementy.

Cele
Pytanie: „Co chcę osiągnąć?”. Rozmowy w biznesie zawsze toczą się wokół celów do osiągnięcia. Jest to być może podstawowa cecha i zarazem zasadnicza umiejętność biznesowa, a także postawa życiowa charakteryzująca się zorientowaniem na zadania, na wykonie założonych i ustalonych zamiarów. Daje ona bardzo wiele wymiernych korzyści biznesowi: rozliczanie z podjętych zadań, ich wymierność, mobilizację do działania i skuteczne uczenie się z sukcesów i porażek. Sformułuj zatem cel, a zawsze będzie się coś działo.

Wyniki
Pytanie: „Jakich rezultatów oczekuję, a jakie uzyskuję?” – jest konkretem, o który pytają ludzie zaangażowani w przedsięwzięcia biznesowe. Uzyskane wyniki są dowodami na osiąganie założonych celów. Nic na wiarę. W związku z tym rzeczowość i konkret w tej mierze są zasadniczym testem pozwalającym ocenić, czy moje dążenia pozwalają na osiąganie tych efektów, na których mi zależy. Warto zauważyć, że pracując z ludźmi, będziemy mieć też rezultaty społeczne i efekty psychologiczne, które będą cenne lub kłopotliwe. Podwyżka wynagrodzeń o 200 zł dla jednych będzie jak wybawienie od kłopotów, a dla drugich nic nieznaczącą regulacją płac, być może nawet obraźliwą.

Presja czasu
Pytanie: „Ile mam czasu?”. Czas jest zasobem – w biznesie jest on określony i zwykle krótki. Takie podejście powoduje, że – mówiąc potocznie – trzeba się wyrabiać. Jeżeli nie jesteś w stanie zrealizować w jakimś okresie swoich zadań, nie nadążasz, stanowi to zwykle problem dla ciebie i twoich działań. Jest to też narzędzie do sprawdzenia terminowości, słowności zobowiązań, rozliczeń i wydajności oraz określania opóźnień lub postępu.

Transakcje
Pytanie: „Z kim się skontaktuję, by załatwić tę sprawę?”. Biznesowe relacje między ludźmi mają charakter interesowny, zadaniowy i oparty na wzajemnych korzyściach. Dzwonię do ciebie, bo mam jakąś sprawę do załatwienia. Coś za coś. Potrzebuję tego czy owego. Popychamy sprawy naprzód.

Ćwiczenie
Wyżej wspomniane sześć cech zastosuj do: a) jakiegoś projektu biznesowego; b) jakiegoś wydarzenia, do którego doszło w twoim życiu; c) do osoby Ci bliskiej; d) do samego siebie i swoich potrzeb. Prześledź uzyskany proces. Zobacz, na czym polegają różnice przy wykonywaniu poszczególnych zadań, co działa dobrze, a co nie działa i dlaczego.

Cykl zarządzania i wpływu
W życiu i w pracy potrzebujemy jakiejś strategii, którą możemy stosować naturalnie, swobodnie i w dowolnym momencie, jaki się nam przytrafia. A poza tym powtarzać ją tyle razy, ile chcemy. I żeby była prosta, ale nie prostacka. Taki model postępowania zawiera cykl: diagnoza–cel–realizacja–wyniki. Przydaje się on do tego, żeby przyjrzeć się lepiej temu, co się dzieje w nas i w świecie dookoła. Pozwala zyskać świadomość swoich problemów i stworzyć nowe możliwości, które możemy wykorzystać, by zmienić swoje działania, doznania i mieć poczucie rozwoju oraz przekraczania trudnych do pokonania granic. Może również ten cykl służyć do zmiany swojego stanu wewnętrznego, przygotowania artykułu czy prezentacji. Ma zatem charakter uniwersalny.

Pierwszym etapem jest diagnoza, czyli najprostsze pytanie: „Co się aktualnie dzieje?”. Skupia ono naszą uwagę na bieżących wydarzeniach, z jakimi mamy do czynienia w swoim życiu. Opis tego, co się nam lub komuś przydarza, wcale nie jest taki prosty, jak się wydaje, ale często jest naturalny, bo obfituje w opis zdarzeń, sytuacji, historii osobistych, które mają ważny autentyczny charakter i zawierają bezpośrednie własne doświadczenia. Te zdarzenia, zaskakujące, nieprzewidziane, problemowe, niezwykłe itp. mają dla nas jakieś znaczenie, a więc jakiś istotny sens, który warto odkrywać i przeanalizować. To jest też punkt wyjścia do przeprowadzenia ewentualnej zmiany zaistniałej sytuacji, swoisty stan obecny.

Drugim krokiem w tym cyklu wpływu na siebie i innych jest sformułowanie celu. Co chcę osiągnąć w tej sytuacji? Czego pragnę? Do czego chcę dojść? Dla wielu osób narzekających, biadolących i skamlących to może być duże przeżycie, gdy zaproponuje się im ten rodzaj ćwiczenia umysłowego. Bardzo często, gdy sami mamy stan depresyjny, przejście do sformułowania intencji naszych emocji może być niezmiernie pomocnym sposobem wydostania się na powierzchnię trudnych uczuć.

Trzecim etapem jest realizacja, czyli zaplanowanie sobie działań możliwych do podjęcia. Pytamy siebie: „Co zrobię, aby zrealizować cel?”. Marek Kamiński, nasz zdobywca obu biegunów, przykładał do tego etapu dużą wagę. W swej książce „Wyprawa” pisał: „Uczyłem się też tego, żeby nie tylko marzyć, ale i robić coś, co mnie rzeczywiście do tych marzeń przybliży. Moja wewnętrzna siła polegała nie na samych marzeniach, nie na niezależności myślenia, tylko na zdolności budowania scenariuszy. Marząc o czymś, od razu zastanawiałem się, jak to krok po kroku osiągnąć. A potem to realizowałem”.

Budowanie scenariuszy, check listy, planowanie działań, tworzenie sposobów i narzędzi realizacji, znajdowanie metod i sposobów osiągania celu – to istota tego etapu zarządzania.

Ostatnim elementem organizacji swoich doświadczeń jest ocena wyników.  Pytanie: „Co osiągnąłem w wyniku podjętych działań?” wymaga często ustalenia wcześniej miar i kryteriów pozwalających na ocenę tego, czy uzyskuję sukces, czy ponoszę porażkę. To bardzo ciekawy etap, który może być zarówno frustrujący, jak i zwycięski. Dobrze wykorzystany może spowodować znaczącą różnicę w swoim uczeniu się z przeżytych doświadczeń i pozwolić uzyskać istotny postęp w rezultatach osiąganych w przyszłości.

W praktyce można wykorzystać część tego koła zarządzania. Na przykład od razu przejść od diagnozy do realizacji lub od celu do wyników.

Niektórzy – np. B. Brown – badaczka rozwoju i autentyczności osobistej w trudnych chwilach korzysta ze swojego systemu pozytywnego reagowania na różne trudne sytuacje, które jej się przydarzają:
Myśli lub medytuje o swoich intencjach i zachowaniach,

• Określa nowe, inspirujące cele,
• Czynnie podejmuje celowe działania.
• Strategia MOC-y pozwala jej za każdym razem zmienić coś bez zaciskania zębów i karania się za nicnierobienie.

Ćwiczenie
Zacznij oswajać się z tym modelem postępowania. Najpierw obserwuj, co robisz: wstajesz, myjesz się, umawiasz na spotkanie. Potem przejdź do trudniejszych swoich reakcji, takich jak nieoczekiwane dla ciebie wydarzenie, zwlekanie, smutek czy złość. Co się wtedy wydarza, jak znajdujesz się w jednej fazie cyklu i przechodzisz do następnego kroku? Jakie możesz wyciągnąć wnioski z tych zdarzeń i obserwacji? Powodzenia.